psycholog, certyfikowany psycholog sportu z wieloletnim, międzynarodowym doświadczeniem. Na co dzień współpracuje z zawodnikami i trenerami, m.in. w Polskim Związku Lekkiej Atletyki.
Dzień dobry! Witaj w serii pt. „FundaMENTALNIE o sporcie: Psychologia sportu dla każdego” na platformie Kinder Joy of Moving Alternatywne lekcje WF. To seria w całości poświęcona praktycznym zastosowaniom psychologii w sporcie, rekreacji i aktywności fizycznej. Skoro tego słuchasz zapewne interesuje cię psychika człowieka i poszukujesz sposobów na efektywną pracę nad mentalnością własną, swoich podopiecznych i dzieci. Bardzo się cieszę, że tu trafiłaś / trafiłeś.
Podcast do poczytania
Ja nazywam się Grzegorz Więcław i na tej platformie będę Twoim przewodnikiem po fascynującym świecie psychologii sportu i psychologii w sporcie. Zarówno z wykształcenia jak i pasji jestem psychologiem z wieloletnim, międzynarodowym doświadczeniem. Na co dzień pomagam zawodnikom i trenerom na różnym poziomie zaawansowania w rozwijaniu umiejętności mentalnych, radzeniu sobie z różnymi sytuacjami oraz odkrywaniu samego siebie. Staram się też usprawniać systemy, w których na co dzień funkcjonują tworząc środowisko sprzyjające rozwojowi. Wszystko po to, żeby więcej ludzi mogło osiągać swoje cele i realizować potencjał, który w nich drzemie, a dzięki temu budować świadome i szczęśliwe życie.
W tej serii zajmiemy się przede wszystkim psychoedukacją i wprowadzeniem niektórych technik treningu mentalnego. Wszystko skrojone na miarę sportu, rekreacji i aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Zakładam, że jesteś dorosłym chcącym wspierać rozwój sportowy i osobisty młodych ludzi. Dlatego jeśli jesteś instruktorem, trenerem, nauczycielem lub rodzicem z pewnością znajdziesz tu coś dla siebie. Na tej platformie ukaże się 12 materiałów mojego autorstwa o różnorodnej formie i treści. Czasami, tak jak dzisiaj, będziesz słuchać podcastu, a innym razem przeczytasz artykuł albo obejrzysz wideo z instruktażem. Mam nadzieję dostarczyć ci rzetelną wiedzę psychologiczną i konkretne wskazówki do pracy nad sobą i twoimi podopiecznymi lub dziećmi. Omówię podstawowe umiejętności psychologiczne takie jak motywacja, koncentracja uwagi czy radzenie sobie ze stresem, a ty dowiesz się i wypróbujesz sposoby na pracę nad nimi. Wszystko w luźnej i nieformalnej atmosferze. Mam nadzieję, że informacje i ćwiczenia tu zawarte zainspirują cię i przydadzą się na ścieżce rozwoju i doskonalenia twojego i innych.
Pierwsze przygotowane przeze mnie materiały wprowadzają w świat psychologii sportu i psychologii w sporcie. Tutaj w podcaście opowiem trochę o tym czym jest trening mentalny i kto może z niego korzystać, po co w ogóle trenować umiejętności mentalne, a także czego można oczekiwać od przygotowywanych przeze mnie materiałów. Jednak trening mentalny to tylko część psychologii sportu. Dlatego w towarzyszącym podcastowi artykule pokazuję spektrum oddziaływań na psychikę człowieka-sportowca przez różnych specjalistów. Uważam, że w dzisiejszych czasach ważne jest, żeby trenerzy, nauczyciele i rodzice odróżniali psychiatrę od psychologa czy coacha, a co za tym idzie poszukiwali wsparcia i porady u właściwej osoby, z odpowiednim wykształceniem i kompetencjami. Warto zachować ten tekst jako punkt referencyjny w momencie, kiedy nadejdzie potrzeba konsultacji. Obydwa materiały mają stanowić wstęp do kolejnych części tej serii i otworzyć ci głowę na psychologię. Jeśli jesteś gotowa / gotowy, to zaczynamy tę wspólną podróż! 3, 2, 1… Let’s go!
Zatem czym jest trening mentalny i kto może z niego korzystać?
Trening mentalny jest zbiorem technik i sposobów pracy z psychiką człowieka, które mają pomagać mu: (a) osiągać lepsze rezultaty, (b) budować odporność i elastyczność psychiczną w obliczu wyzwań i trudności oraz (c) wzmacniać poczucie satysfakcji, dobrostanu i szczęścia. Trening mentalny jest integralną częścią psychologii sportu. I chociaż psychologia sportu jest bardzo młodą dziedziną nauki i praktyki, to nie od dziś wiadomo, że psychika może odgrywać znaczącą rolę we wszelkich wyczynach, w tym także wyczynach fizycznych. Przecież już w starożytnej Grecji zawodnicy kontestujący w igrzyskach poświęcali czas na trening nie tylko ciała, ale także umysłu. Mawiano wtedy – w zdrowym ciele zdrowy duch.
I rzeczywiście - jak w żadnej innej dzieci życia - w sporcie jak na dłoni widać współzależność ciała i umysłu; konieczność siły zarówno fizycznej jak i mentalnej. Trening mentalny to zatem naturalne uzupełnienie każdego innego treningu niosące ze sobą wiele znaczących korzyści. Może być czynnikiem decydującym o osiągnięciu sukcesu lub progresu, ale także zwiększającym satysfakcję z wykonywanych zadań i w ogóle z życia.
Współcześnie sportowcy rozumieją to doskonale i coraz bardziej doceniają korzyści płynące z treningu mentalnego oraz osoby psychologa w sztabie. Wystarczy posłuchać wypowiedzi Igi Świątek, Marii Andrejczyk, Łukasza Piszczka, Szymona Kołeckiego, Damiana Janikowskiego czy Bartosza Zmarzlika. W ostatecznym rozrachunku, przy równym potencjale zawodników i odpowiednim przygotowaniu w innych obszarach takich jak fizyczność, technika czy taktyka to właśnie mental może być „języczkiem u wagi” decydującym o ostatecznym sukcesie lub porażce. Jakkolwiekby tego sukcesu nie definiować. Silna psychika to zahartowany i zdyscyplinowany umysł. To chłodna głowa, stalowe nerwy i… elastyczność właśnie. To przekonanie, że cokolwiek się wydarzy, to sobie poradzę!
Oczywiście świat sportu najwyższego wyczynu to nie jest jedyna przestrzeń do tego, żeby kształtować i wykorzystywać umiejętności psychologiczne. Trening i współzawodnictwo na każdym poziomie może dawać takie okazje. Sport ma bowiem wielką moc, żeby uczyć życia. To narzędzie, które odpowiednio wykorzystane przez trenera, nauczyciela czy rodzica może sprawić, że będziemy mieć lepszych ludzi i dzięki temu też lepszy świat.
Psychologia i psychologowie sportu mogą dołożyć do tego swoją cegiełkę. I mam nadzieję, że codziennie to właśnie robimy. Najfajniejsze jest jednak to, że nasz przekaz jest uniwersalny i oferuje coś dla każdego, niezależnie od tego, czy ktoś uprawia sport na wysokim poziomie, czy tylko od czasu do czasu wyjdzie na spacer. Tego typu umiejętności przydają się na każdym kroku, także poza sportem i aktywnością fizyczną. Można je stosować w każdej innej ważnej dziedzinie życia – w domu, szkole, pracy itd.
Być może spodziewasz się już po co trenować umiejętności mentalne. Pozwól jednak, że przedstawię też swoją perspektywę. Uważam, że pewnym paradoksem zarówno w sporcie jak i w innych obszarach życia jest to, że wymaga się od nas biegłości w korzystaniu z tzw. umiejętności miękkich, czyli umiejętności psychologicznych i społecznych, ale tak naprawdę na żadnym etapie formalnej edukacji nikt nas ich nie uczy. Osoby, które naprawdę potrafią z nich korzystać albo nabyły je w domu rodzinnym, albo miały trochę szczęścia, bo w swoim życiu trafiły na charyzmatycznych trenerów lub nauczycieli ze smykałką psychologiczną, albo wykazały się ciekawością i inicjatywą rozwoju w tym kierunku... Niestety system takiego przygotowania i treningu nie daje, a już na pewno nie w Polsce. Ale ten sam system potem ich od nas wymaga. Ot ten paradoks!
Jak zatem należy podejść do rozwoju tych umiejętności, które dla oka często są niewidoczne? Dokładnie tak samo jak do treningu i rozwoju każdych innych umiejętności! Psychologia sportu przekonuje, że silną psychikę można wytrenować tak samo jak trenuje się mięśnie, umiejętności techniczne czy zagrywki taktyczne. Nasz mózg, a w domyśle także i umysł, pracuje na podobnych zasadach, co nasze mięśnie, choć w rzeczywistości składa się głównie z tłuszczu i wody. Aby mięśnie rozwijały się i pozostawały w dobrej kondycji, należy je trenować. Nikt nie poddaje tego w wątpliwość. Dlaczego zatem w taki sam sposób nie podejść do trenowania swojego umysłu? Od głowy wiele się zaczyna. Dobrze mieć tam dobrze poukładane! A to ty masz znaczący wpływ na to, jak to będzie wyglądać! Zarówno u siebie, jak i u swoich podopiecznych i dzieci. Biorąc pod uwagę to, że nasz system edukacji i szkolenia często pomija ten aspekt, to ty możesz stać się kimś takim, kto pomoże młodym ludziom poukładać ten kawałek. Może nie będziesz w tym psychologiem, ale poprzez poszerzanie swojej wiedzy i warsztatu pracy, a także kształtowanie odpowiedniego środowiska możesz zrobić dużo dobrego dla rozwoju młodych ludzi. Do tego będę w całej serii mocno zachęcać.
Czego zatem można, a czego nie można oczekiwać od przygotowanych przeze mnie materiałów?
Seria „fundaMENTALNIE o sporcie: Psychologia sportu dla każdego” jest nastawiona na wprowadzenie cię do świata psychologii sportu i treningu mentalnego. Głównym celem jest zbudowanie fundamentu świadomości na temat tego jakie cechy i umiejętności mentalne możemy nabywać i szlifować, a także zaproponowanie przykładowych ćwiczeń w jaki sposób możemy to robić. W kolejnych materiałach nacisk położony jest na tematy takie jak motywacja i zaangażowanie, koncentracja uwagi, radzenie sobie ze stresem, a także inne ważne rzeczy takie jak odpoczynek i regeneracja, higiena cyfrowa czy zdrowie psychiczne. Po drodze pojawią się też ogólne tematy dotyczące psychologii rozwojowej, w tym wczesnej specjalizacji sportowej oraz wiele różnych rekomendacji gier i zabaw, książek, filmów itp.
Ta seria ma także zainspirować cię do pogłębienia tematów związanych z psychologią sportu i treningiem mentalnym. Chociaż żaden materiał nie wyczerpuje swojego tematu w 100%, to mam właśnie nadzieję że pokaże jego esencję i zachęci cię do pracy w danym obszarze, a może nawet zainspiruje do dalszych poszukiwań na własną rękę?
Pamiętaj tylko, że psychologia sportu i trening mentalny nie oferuje rozwiązań w magicznej pigułce, która rozwiąże wszystkie problemy. To proces. Zdecydowanie lepiej iść krok po kroku, a czasem nawet kroczek po kroczku, niż próbować skakać daleko na raz.
Chciałbym jeszcze zaznaczyć, że jako autor dołożyłem wszelkich starań, aby informacje zawarte w materiałach w tej serii były rzetelne i jednocześnie maksymalnie praktyczne. Nie mogę jednak wziąć odpowiedzialności za ich wykorzystanie. Musisz zdawać sobie sprawę, że to ty najlepiej znasz siebie i swoich podopiecznych i wiesz na ile możesz sobie pozwolić, żeby nie zrobić nikomu krzywdy. Poszczególne materiały nie mogą też być uznane za substytut konsultacji psychologicznej czy terapeutycznej, więc jeśli w którymkolwiek momencie okaże się, że ty lub ktoś z twojego otoczenia potrzebuje dodatkowej, specjalistycznej pomocy, nie wahaj się po nią zgłosić. Skonsultuj się z artykułem pt. „”, który znajdziesz również na tej platformie.
Tyle tytułem wstępu. Mam nadzieję, że skorzystasz ze wszystkich dwunastu materiałów z tej serii. Nie musisz trzymać się chronologii, po prostu podejdź do nich jak do szwedzkiego stołu. Wybieraj to, co wygląda apetycznie i jest dla ciebie potencjalnie najciekawsze. Trzymam kciuki i powodzenia!
