O grach i zabawach ruchowych w Międzynarodowy Dzień Sportu

Nikt z nas nie ma wątpliwości, że ruch powinien stanowić istotny element w życiu dziecka. Nie oznacza to jednak, że każdego dnia powinniśmy im organizować treningi. W ten sposób bowiem pociechę szybko do ruchu zniechęcimy. Jak więc zwiększyć u dziecka poziom aktywności? Z pomocą przychodzą nam gry i zabawy ruchowe, które bez reszty potrafią wciągnąć zarówno malucha, jak i nastolatka.

Po co dzieciom gry i zabawy ruchowe?
W zależności od rodzaju i zasad, gry bądź zabawy wpływają na rozwój fizyczny dziecka. Pomagają one w budowaniu ogólnej sprawności, równowagi, zwinności, skoczności, siły. Wspierają prawidłową postawę ciała oraz minimalizują ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości.

Jednak gry i zabawy to coś więcej. „Dają możliwość oddziaływania na psychiczną i umysłową stronę osobowości bawiącego się dziecka i sprzyjają odprężeniu nerwowemu i czynnemu wypoczynkowi. Przez właściwe ich stosowanie można wpływać na rozwój różnych cech osobowości i intelektu młodego człowieka, a także oddziaływać terapeutycznie w przypadku różnych opóźnień i zaburzeń rozwojowych. (…) Dzięki temu, że grom i zabawom ruchowym towarzyszy zwykle duże zaangażowanie uczuciowe i przeżywanie emocji, są one bardzo zbliżone do sportu, chociaż emocje te nie są aż tak bardzo widoczne, jak w sporcie wyczynowym. Są one natomiast zabarwione uczuciem nieskrępowanej radości i zadowolenia, co sprzyja wypoczynkowi i odprężeniu, a zarazem skupieniu uwagi i zainteresowania.”

A zatem prawidłowo przeprowadzone gry i zabawy wspierają nie tylko rozwój fizyczny, ale również emocjonalny.

Czym są gry i zabawy ruchowe?
Podążając za definicją Romana Trześniowskiego, gry i zabawy ruchowe to „działania wykonywane dla własnej przyjemności, a oparte na udziale wyobraźni, tworzącej nową rzeczywistość. Zabawą rządzą własne reguły, jednak oparte są one o ogólne prawa życia społecznego, a ich dostosowanie do indywidualnych potrzeb w czasie zabawy ma charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznawania i przekształcania rzeczywistości”. 

Gier i zabaw ruchowych doświadczamy głównie w przedszkolu i szkole podstawowej. Do nich zalicza się jakże popularna zabawa w berka, „raz dwa trzy, Baba Jaga patrzy”, czy gra w zbijaka. 

O ile więc sama definicja gier i zabaw ruchowych nie jest szczególnie skomplikowana, to jednak nawet najlepszą zabawę można zepsuć przez jej nieumiejętne wdrażanie. 

Jak zorganizować dobrą grę lub zabawę ruchową?
Zasady i reguły danej gry opracowują uczestnicy. Mogą to robić wyłącznie dorośli, ale jeszcze lepiej, jeśli do tego twórczego procesu włączają dzieci. Dzięki temu są w stanie bardziej się zaangażować, a przy tym rozwijają swoją wyobraźnię i budują poczucie sprawczości. 

Zasady te mogą być szalone i abstrakcyjne, ale ważne, aby odpowiadały możliwościom i potrzebom uczestników. A zatem w przypadku dzieci młodszych gra nie może być zbyt skomplikowana ani wymagająca dużej sprawności fizycznej. U maluchów sprawdzają się zabawy z określoną fabułą i elementami naśladownictwa np. udawana wycieczka do lasu, podczas której dzieci zamieniają się w określone przez dorosłego zwierzęta. Świetne są także zabawy taneczne z wykorzystaniem muzyki o zmiennym tempie oraz dodatkowych pomocy np. hula hop.

Dzieci starsze nieco trudniej wciągnąć do zabawy, ale nie jest to niemożliwe. U nastolatków nie sprawdzą się już bowiem odniesienia do bajek. Tu liczy się konkret, adekwatne do możliwości wyzwanie, a nierzadko także elementy rywalizacji. 

Musisz jednak pamiętać, że podstawową cechą gier i zabaw jest to, iż uczestnicy muszą czerpać z niej radość. Nie ma radości – nie ma zabawy. 

Przykłady gier i zabaw ruchowych

Inaczej będą wyglądały gry i zabawy organizowane w przedszkolu lub szkole, a inaczej z rodzicami, gdzie siłą rzeczy, uczestników jest zwykle mniej. Poniższe propozycje nie wymagają dużej grupy osób. Tu wystarczy jeden dorosły i 1-2 dzieci, by dobrze się bawić. Wszystkie te gry i zabawy możesz modyfikować w taki sposób, aby dostosować je do możliwości i wieku Twojego dziecka.

Zabawa rzutna: rzut w dal
Podczas spaceru w parku lub lesie zbierajcie lekkie przedmioty, takie jak szyszki, kamyki, kasztany.   Na ziemi narysujcie linię, której nie wolno przekroczyć podczas rzutów. Celem jest wyrzucenie przedmiotu jak najdalej. Możecie udawać, że są to koła ratunkowe, które musicie wyrzucić jak najdalej w morze. Ćwiczenie wykonujcie raz lewą, raz prawą ręką. Młodsze dzieci możesz uprzednio zaangażować do posegregowania przedmiotów pod względem rodzaju lub wielkości. W przypadku dzieci starszych – włącz elementy rywalizacji (kto rzuci dalej). 

W domu możecie zorganizować podobną zabawę, jednak zamiast w dal, rzucajcie do celu (np. kosza). Podnoście poprzeczkę stopniowo oddalając się od celu. 

Zabawa skoczna: „rybacka sieć”
Dwaj „rybacy” wskazani przez prowadzącego chwytają gumową linkę na jej końcach i idą/biegną w stronę dzieci. Zadaniem ćwiczących jest przeskoczyć nad linką bądź wykonać unik i przejść pod przeszkodą. Początkowo sieć przesuwana jest powoli, i nisko nad ziemią, każde kolejne przeciągnięcie sieci jest coraz szybsze i wyższe. Ćwiczący mogą również biec w stronę sieci i wykonywać skok z biegu. Osoba, która źle wykona skok lub unik zmienia osobę ciągnącą. 
Jeśli w zabawie bierzesz udział tylko Ty i jedno dziecko, koniec liny możesz przywiązać do drzewa.   Teren zabawy ogranicza się więc wtedy jedynie do okręgu. 
Wersja dla dzieci starszych: tu przyda się element rywalizacji. Jeśli więc masz możliwość włączenia większej liczby dzieci, zrób to! Możesz wtedy zrezygnować z opcji zamiany ról, a zamiast tego ustanowić zasadę, w której wygrywa osoba, która najdłużej wytrwa w zabawie.

UWAGA! Zadbaj o bezpieczeństwo terenu. W przypadku tej zabawy łatwo o wywrotkę. 

Zabawa bieżna: bieg przez przeszkody
Zabawę najlepiej przeprowadzić w lesie z naturalnymi przeszkodami, jak rów kłoda, niski krzew. Dla młodszych dzieci wyzwaniem może być samo pokonanie trasy. Dla starszych – pokonanie jej w jak najszybszym czasie. 

Zabawa na równowagę: „ziemia parzy”
Zabawę najlepiej zorganizować w plenerze. Ułóżcie trasę z uwzględnieniem elementów, które „nadają się” do chodzenia po nich np. pień po wyciętym drzewie, gruba gałąź, kamień lub narysowany patykiem okrąg. Wygrywa ten, kto przejdzie całą trasę nie dotykając stopami poza wyznaczone strefy.
Zabawa może być także przeprowadzona w domu. Do wyznaczenia ścieżki możecie wykorzystać duże, drewniane klocki, szarfy lub kawałki sznurka, poduszki.