Zobacz projekty
Fundacji Moniki Pyrek
Fundacji Moniki Pyrek
O tym, że sport to zdrowie, wie każdy i nie trzeba nikogo przekonywać. Regularne uprawianie aktywności fizycznej, połączone z wartościową i zbilansowaną dietą, jest konieczne do zbudowania i utrzymania nie tylko zdrowego i sprawnego ciała, ale również wpływa korzystnie na psychikę dzieci i dorosłych. Pozwala na rozwój szeregu umiejętności społecznych oraz cech charakteru i nawyków, które przydatne są w codziennym życiu. Postępując zgodnie z dewizą Kinder Joy of moving - czerpiąc radość z ruchu, warto przewidywać i zadbać o to, by aktywność fizyczna była zoptymalizowana pod względem bezpieczeństwa i unikania sytuacji kontuzjogennych.
Przepisy prawa
W obecnym stanie prawnym obowiązek zabezpieczenia medycznego spoczywa na organizatorze jedynie w przypadku masowej imprezy sportowej, której definicja wynika z ustawy z dnia 20 marca 2009r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. 2022.0.1466). Zgodnie z brzmieniem przepisu jest to wydarzenie mające na celu współzawodnictwo sportowe lub popularyzowanie kultury fizycznej, organizowane na stadionie lub innym obiekcie niebędącym budynkiem, w którym udostępniona przez organizatora liczba miejsc dla osób wynosi nie mniej niż 1000, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku – nie mniej niż 300.
Dodatkowo – zapisy ustawy przewidują pewne wyłączenia spod zakresu jej obowiązywanie, a zatem nie dotyczą one imprez o charakterze sportowym:
Z przytoczonych przepisów wynika zatem, iż współzawodnictwo, którego uczestnikami są dzieci i młodzież, nie jest objęte obowiązkiem zabezpieczenia medycznego.
W praktyce jednak najczęściej zarówno na meczach gier zespołowych, jak i na zawodach sportowych dotyczących dyscyplin uprawianych indywidualnie, organizator dba o obecność ratownika medycznego, lekarza lub pielęgniarki. Wynikać to może z wewnętrznych uregulowań związku sportowego, klubu sportowego czy nawet właściciela obiektu, który udostępnia go celem organizacji zawodów. Jest to postępowanie optymalne i godne naśladowania z punktu widzenia bezpieczeństwa i zdrowia uczestników wydarzenia, jak również chroniące organizatora imprezy przed ewentualnymi konsekwencjami wypadku czy urazu mogącymi powstać na gruncie powództwa cywilnego w przypadku uszkodzenia ciała o charakterze trwałym lub uniemożliwiającym kontynuację kariery sportowej. Na rynku istnieje wiele firm lub osób indywidualnych o odpowiednich kwalifikacjach, które odpłatnie świadczą usługi zabezpieczenia medycznego wszelkich wydarzeń sportowych. W przypadku organizacji imprezy na terenie szkoły lub placówki oświatowej można skorzystać z pomocy pielęgniarki szkolnej, a przynajmniej zapewnić obecność osoby przeszklonej w zakresie pierwszej pomocy przedmedycznej.
Niezbędnik rodzica/trenera/opiekuna
Kontuzja lub wypadek zdarzyć się mogą nie tylko podczas zawodów czy meczu, ale również w czasie treningu lub aktywności o charakterze typowo rekreacyjnym. Każdy dorosły opiekun, nadzorujący przebieg aktywności i sprawujący opiekę nad jej uczestnikami, winien być przygotowany na taką okoliczność. Kluczowa jest tutaj wiedza, jak postąpić w konkretnej sytuacji, aby zminimalizować ryzyko późniejszych konsekwencji i powikłań.
Jak wezwać pomoc
W przypadkach urazów o poważniejszym charakterze kluczowa jest wiedza, w jaki sposób skutecznie wezwać jak najszybciej wykwalifikowaną pomoc w postaci karetki pogotowia. Należy mieć zawsze przy sobie sprawny naładowany telefon oraz znać podstawowe zasady wzywania pomocy. Numerem alarmowym dedykowanym połączeniom z telefonów komórkowych jest numer 112.
Kluczowe pytania, na które należy odpowiedzieć dyspozytorowi, brzmią:
Doświadczeni ratownicy medyczni zaznaczają, iż osobą kończącą rozmowę jest zawsze dyspozytor – w momencie, kiedy uzyska wszelkie niezbędne informacje. Zazwyczaj dyspozytor wskazuje również, by osoba wzywająca już po zawiadomieniu służb posiadała przy sobie wolny telefon w przypadku konieczności doprecyzowania informacji lub monitorowania stanu poszkodowanego podczas dojazdu służb ratowniczych na miejsce zdarzenia. Nie należy więc blokować linii czy wykonywać innych czynności uniemożliwiających odebranie połączenia.
Podstawowe wyposażenie
Jeżeli na miejscu zdarzenia znajdują się auta, osoba udzielająca pomocy ma do dyspozycji apteczkę, która zgodnie z przepisami prawa winna być wyposażona w najbardziej podstawowe i przydatne akcesoria niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy.
Niemniej jednak, biorąc pod opiekę dzieci lub młodzież i planując konkretne aktywności sportowe, warto zadbać o to, by mieć przy sobie najbardziej podstawowe akcesoria, które mogą okazać się pomocne w przypadku urazu czy kontuzji.
Zoptymalizowany zestaw dedykowany niewykwalifikowanej osobie udzielającej pierwszej pomocy winien zawierać co najmniej:
Najczęstsze urazy – sposób postępowania
Otarcia – czyli uszkodzenie lub zerwanie wierzchniej warstwy skóry
Pierwszą czynnością do wykonania jest bardzo dokładne oczyszczenie rany z ciał obcych przy pomocy wody, a następnie jej dezynfekcja przy użyciu płynów antyseptycznych. Ranę trzeba zaopatrzyć przy użyciu opatrunku jałowego lub plastra z opatrunkiem.
Jeśli dysponujemy lodem zwykłym lub suchym w postaci żelu lub sprayu, można go zastosować w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych, należy jednak pamiętać, że nie wolno stosować go bezpośrednio na ranę, a jedynie w jej pobliżu. Konieczne jest uważne zapoznanie się z instrukcją stosowania, gdyż każdy produkt posiada dedykowany czas ekspozycji oraz odległość, którą należy zachować podczas użytkowania.
Podczas późniejszej zmiany opatrunku wskazane jest użycie płynu antyseptycznego. Opcjonalnie można wykorzystać opatrunki ze srebrem przyspieszającym gojenie lub maści o podobnym działaniu.
Urazy mechaniczne kończyn – zwichnięcia, skręcenia, złamania otwarte i zamknięte
Przy wszelkich urazach mechanicznych kończyn konieczna jest specjalistyczna konsultacja oraz wykonanie badania RTG lub USG w celu ostatecznego poprawnego zdiagnozowania urazu i poprawnego zaopatrzenia uszkodzonej kończyny.
Urazy mechaniczne zazwyczaj powodują powstanie opuchlizny, a zatem pożądane jest schładzanie bolesnego obszaru. Należy pamiętać, że lód przykłada się przez szmatkę, a środki chłodzące w sprayu stosuje się ściśle według zaleceń producenta. Podczas oglądania sportu w telewizji zauważyć można, że często środek taki eksponowany jest przez getry lub ubranie, co ma wykluczyć ryzyko przypadkowego odmrożenia tkanek.
W przypadku podejrzenia zwichnięcia lub skręcenia staw należy unieruchomić bandażem elastycznym pamiętając o tym, że nie należy bandażować zbyt mocno, aby zapewnić prawidłowy dopływ krwi oraz o pozostawieniu wolnych paznokci w celu obserwacji ewentualnego zasinienia, które nastąpi w przypadku zbyt ściśle wykonanego unieruchomienia.
Jeśli uraz dotyczy kończyny dolnej, należy ułożyć osobę poszkodowaną w pozycji przeciwwstrząsowej, czyli płasko na plecach i unieść nogi powyżej linii serca, co zmniejszy obrzęk i ułatwi odpływ krwi od uszkodzonej kończyny oraz zmniejszy dolegliwości bólowe.
W przypadku urazu ręki należy lub wybitego barku, jeżeli jest to możliwe, poszkodowana osoba powinna przywieść łokieć do klatki piersiowej, a dłoń do przeciwnego obojczyka, stosując zasadę umieszczenia dłoni powyżej linii serca. Tak ułożoną kończynę zabezpiecza się chustą trójkątną, apaszką, szalikiem.
W przypadku urazów, w których kończyna znajduje się w pozycji nieanatomicznej, nie należy próbować zmienić jej położenia, tylko pozostawić w pozycji zastanej aż do przybycia służb medycznych. Przy złamaniu otwartym, czyli w przypadku, kiedy kość przebije skórę, pod żadnym pozorem nie wolno podejmować prób umieszczenia jej na miejscu z powrotem, gdyż w ten sposób można spowodować poważniejsze uszkodzenia – powiększenie rany, przesunięcie odłamków kości, zerwanie ścięgien lub mięśni. Wystającą kość zabezpiecza się opatrunkiem jałowym i bandażuje w sposób uniemożliwiający jej przemieszczenie.
Sposób postępowania w przypadku złamań jest nieco inny niż w przypadku skręceń lub zwichnięć, gdyż wymaga unieruchomienia dwóch sąsiadujących stawów, dlatego też w przypadku urazów kończyn niezbędne jest wykonanie badania określającego rodzaj urazu.
Skurcz/ zerwanie mięśnia
Z uwagi na to, że objawy zerwania mięśnia są tożsame ze skurczem, konieczne jest wykonanie badania USG, jeśli ból ma charakter trwały. Przy skurczu pomocne jest rozgrzewanie, rozciąganie, wskazane jest użycie rolera, masażera lub masaż manualny. Natomiast przy zerwaniu mięśnia stosuje się schładzanie i bandażuje uszkodzoną kończynę.
Krwotok z nosa
Najważniejszą zasadą, o której należy pamiętać, jest ta, że nie wolno odchylać głowy poszkodowanego do tyłu, gdyż może spowodować to spłynięcie krwi po tylnej ścianie gardła i zakrztuszenie. Poszkodowany powinien przyjąć pozycję siedzącą z łokciami opartymi o kolana i dłońmi podtrzymującymi czoło, z twarzą skierowaną ku ziemi. Wskazane jest zastosowanie zimnych okładów na kark, zatoki przynosowe i czoło.
Długotrwały krwotok wymaga pilnej konsultacji laryngologicznej i dalszej diagnostyki.
Omdlenia/ zasłabnięcia
Jeżeli zdarzenie ma miejsce na zewnątrz i może być spowodowane zbyt silną ekspozycją na słońce i wysoką temperaturą powietrza, należy zabrać osobę poszkodowaną z miejsca nasłonecznionego. W pomieszczeniach wskazane jest zapewnienie dopływu świeżego powietrza poprzez otwarcie okien i drzwi czy usunięcie z pobliża zdarzenia zbędnych osób. Osobę poszkodowaną układa się w pozycji przeciwwstrząsowej, czyli płasko na plecach z nogami powyżej linii serca. Można zastosować skropienie głowy chłodną wodą oraz podać wodę do picia (chłodną, ale nie bardzo zimną).
Wstrząśnienie mózgu
Objawami charakterystycznymi dla wstrząśnienia mózgu są zawroty głowy, mroczki przed oczami i wymioty. Należy wezwać służby medyczne lub udać się do najbliższego Szpitalnego Oddziału ratunkowego celem wykonania tomografii komputerowej głowy i dalszego leczenia.
Ciało obce w oku
Wskazane jest płukanie oka (czystą niegazowaną wodą) celem usunięcia ciała obcego lub spowodowanie samoistnego łzawienia. W przypadku stwierdzenia, że ciało obce nie zostało usunięte lub jest wbite, należy niezwłocznie skorzystać ze specjalistycznej pomocy medycznej.
Zaburzenia kardiologiczne/ nagłe zatrzymanie krążenia
W przypadku stwierdzenia braku czynności oddechowej należy jak najszybciej wezwać pomoc oraz podjąć natychmiastową resuscytację krążeniowo-oddechową zgodnie z zasadą 30/2 – na 30 wdechów przypadają 2 uciśnięcia - i kontynuować ją aż do przybycia służb ratowniczych.
Powyższe sugestie mogą okazać się pomocne podczas nagłego zdarzenia, w wyniku którego młody sportowiec może nabawić się urazu. Ważne jest, żeby w konkretnej sytuacji zachować spokój i zimną krew, pamiętając o dobrostanie psychicznym poszkodowanego oraz innych osób będących świadkiem zdarzenia. Jeśli uwaga skoncentrowana jest na udzieleniu pomocy osobie poszkodowanej, należy polecić innej konkretnej osobie zawiadomienie o wypadku służb medycznych. Bardzo istotne jest delegowanie tego zadania na konkretną osobę, a nie kierowanie wezwania do ogółu osób, gdyż postępowanie takie może wprowadzić niepotrzebne zamieszanie w postaci wezwania dwukrotnego lub nie wykonania go w ogóle.
Promując radość z ruchu, mamy nadzieję, że nic złego nie spotka młodych sportowców, a jeśli już się zdarzy, sportowcy i ich opiekunowie będą wyposażeni w niezbędne narzędzia i wiedzę, jak skutecznie i szybko udzielić niezbędnej pomocy i zminimalizować ewentualne skutki urazu.
