Orientuj się! Biegi na orientację, czyli przygoda z zabawą i sportem w tle

Na czym polega orienteering?

Biegi na orientację (zwane także orienteeringiem), to odrębna dyscyplina sportu. Polega ona na pokonaniu określnej trasy w jak najkrótszym czasie. Od klasycznych biegów różni się jednak tym, że zawodnik po drodze musi zameldować się na określonych punktach kontrolnych. W tym celu korzysta z mapy i kompasu. Często (chociaż nie zawsze) o kolejności zaliczania kolejnych punktów kontrolnych decyduje sam zawodnik. To oznacza, że może zdobywać je w różnej kolejności i np. podczas zawodów w biegu na orientację każdy startujący może w teorii pokonać zupełnie inną trasę!

Co ciekawe, orienteering przybiera coraz częściej nowe formy. Chociaż pierwotnie wywodzi się właśnie z biegania i początkowo rozwijał się w Skandynawii, to możemy spotkać się np. z rowerową wersją tego sportu czyli rowerową jazdą na orientację. Zimą, pasjonaci orienteeringu mogą założyć narty i rywalizować w narciarskich biegach na orientację. Istnieją także jeszcze inne odmiany, jak np. orientacja precyzyjna, ale możliwości rozwoju tej dyscypliny i modyfikacji poszczególnych wariantów są ogromne. 

Dla kogo?

Orienteering to sport w zasadzie dla każdego. Chociaż forma fizyczna odgrywa istotną rolę, niekoniecznie zwycięzcą zostaje najbardziej wysportowany zawodnik. Wszystko dlatego, że równie duże znaczenie ma w tej dyscyplinie umiejętność planowania, odnajdowania się w terenie, czytania mapy i szeroko pojętej nawigacji. Nie trzeba koniecznie być zatem w szczytowej formie sportowej, by rywalizować w biegach na orientację.

Co więcej, w zawodach na ogół nie ma ograniczeń wiekowych. Nierzadko imprezy na orientację przyjmują rodzinny charakter i łączą się np. z elementem edukacyjnym. Można wówczas startować w kilka osób i pokonywać trasę wspólnie. Jest to dobra okazja do wspólnego spędzenia czasu. Nie zawsze są to bowiem klasyczne zawody. Właśnie dlatego mówi się o tym, że orienteering to nie tylko sport, ale także dobra zabawa!

Dlaczego warto?

Biegi na orientację stanowią fantastyczną formę spędzania wolnego czasu. Łączą wiele elementów - aktywność fizyczną, wyzwania logiczne, umiejętności poruszania się w terenie, a także pełnią rolę integracyjną. W przypadku osób nastawionych na rywalizację, również stanowią ciekawe wyzwanie i pozwalają zdobywać nowe umiejętności, a także realizować się sportowo. Biegi na orientację odbywają się nawet w randze mistrzostw świata pod auspicjami Międzynarodowej Federacji Orientacji Sportowej.

Tym co wyróżnia biegi na orientację jest to, że mają one niepowtarzalny charakter. Każdy bieg jest inny ze względu na inne ukształtowanie terenu, rozmieszczenie punktów kontrolnych, itp. Istnieje wiele możliwości dodatkowego urozmaicania tej dyscypliny, a biegi mogą być rozgrywane na różnych dystansach od sprinterskiego (trwającego na ogół kilkanaście minut) przez klasyczne (ok. 6-10 km, trwające kilkadziesiąt minut) aż po długie, trwające nawet godzinami. Nie brakuje także imprez rozgrywanych w formie sztafet czy innej współpracy drużynowej.

Mapa, kompas, punkty kontrolne

Biegi na orientacje mają szereg charakterystycznych elementów. Pierwszy z nich to mapa, która stanowi absolutną podstawę. Każdy zawodnik/drużyna otrzymuje identyczną mapę trasy z oznaczeniami startu, mety i punktów kontrolnych. Na mapie są różnego rodzaju oznaczenia, pokazujące m.in. elementy terenu, rodzaje roślinności, obiektów i innych punktów krajobrazu, jak choćby zbiorniki wodne. Mapy tworzone są według jednolitych zasad, a niektóre elementy na nich oznaczone wskazują, że nie wolno przez nie przechodzić. Złamanie tej reguły grozi dyskwalifikacją zawodnika.

Aby korzystać z mapy, biegacze na orientację są także wyposażeni w kompasy. Mają one ułatwić nawigację i odnalezienie się w terenie. Koniecznym elementem biegów na orientacje jest bowiem meldowanie się na punktach kontrolnych. Punkty są oznaczone w specjalny sposób i najczęściej są to stacje Sportident. Aby potwierdzić swoją obecność w punkcie, należy umieścić w stacji specjalny chip i można ruszać w drogę do kolejnego punktu.

Jak zacząć?

Tym, co wyróżnia te dyscyplinę jest niska bariera wejścia. Nie trzeba bowiem posiadać specjalistycznego, drogiego sprzętu, by zacząć biegać na orientację. W zasadzie, oprócz stroju, jedynym obowiązkowym punktem wyposażenia na początku jest kompas. Oprócz tego, często poleca się zabrać ze sobą na trasę "nerkę" lub inny, nieprzeszkadzający w biegu, ekwipunek, w który możemy schować np. butelkę wody. 

Przygodę z orienteeringiem najlepiej zacząć kontaktując się z jakimś lokalnym klubem czy stowarzyszeniem zajmującym się tą dyscypliną. W Polsce funkcjonuje co najmniej kilkadziesiąt tego typu organizacji. Istnieje także Polski Związek Orientacji Sportowej (orienteering.org.pl), zajmujący się popularyzacją i rozwojem tej dyscypliny w kraju. Na stronie internetowej Związku można znaleźć m.in. informacje o planowanych zawodach, mapy z wielu imprez na orientację i aktualne informacje na temat orienteeringu. 

Przepis na "domowy" bieg na orientację

Ze względu na swoją prostotę, a jednocześnie uniwersalność, bieg na orientację w formie rekreacyjnej można zorganizować w niemal "domowych" warunkach. Jeżeli mamy w pobliżu jakiś park lub las, możemy pobawić się całą rodziną. Jedna osoba może wybrać miejsca, w których umieści wybrane punkty kontrolne (mogą posiadać np. jakieś specjalne elementy, jak guziki, klocki, które należy z nich zabrać na dowód dotarcia do punktu) oraz zlokalizuje start i metę. 

Nieco więcej zabawy jest z przygotowaniem mapy i oznaczeniem na niej punktów kontrolnych, ale w tym celu można skorzystać z pomocy Internetu. Coraz częściej dostępne są bowiem różne rodzaje map dla określonego terenu. Wydrukowanie ich i naniesienie (precyzyjne) punktów kontrolnych również może być ciekawym wyzwaniem. 

Alternatywą jest skorzystanie z dostępnych map opracowanych przez pasjonatów. Często można pobrać je właśnie ze stron lokalnych klubów i organizacji promujących orienteering. W takim przypadku, po wydrukowaniu mapy, można całą rodziną udać się w określony teren i wspólnie postarać się dotrzeć do wszystkich punktów. W tej sytuacji czas nie jest najważniejszy. Liczy się dobra zabawa i wspólnie spędzone chwile w sposób aktywny i na świeżym powietrzu. Czego chcieć więcej?